muziek in het wilde westen 2

square dances

Morris & Goscinny, De spoorweg door de prairie, Dupuis, 1957

Wat zou het Wilde Westen zijn zonder de square dance, die ontstond in het zeventiende eeuwse Engeland? Men treedt hierbij aan per koppel en danst op traditionele country muziek, vooral Ierse jigs en reels, gespeeld op akoestische instrumenten zoals viool, banjo, gitaar en contrabas. De square dances in de avonturen van Lucky Luke worden meestal begeleid door muziek met verzonnen teksten, zoals “take your partner and promenade, ladies go east and gents go west” wanneer goudzoeker Powell in zijn eentje danst in de saloon van De spookstad, “Face your partner, here we go, circle right, do-si-do” op het bal van Zijne keizerlijke hoogheid Smith en “swing your partner, hold her hand by the music of the band” bij de aankomst van De spoorweg door de prairie in Desert City. Het is overigens in dit laatste album dat Luke voor het eerst afscheid neemt van de lezer door Poor Lonesome Cowboy zingend de ondergaande zon tegemoet te rijden.

blues

Morris & Goscinny, Bootrace op de Mississippi, Dupuis, 1961

In Bootrace op de Mississippi strijden kapiteins Barrows en Lowriver om het monopolie om met hun stoomboten op de Mississippi te mogen varen. Aan boord van Barrows’ schip, de Daisy Belle, werken zwarte slaven die zittend en liggend op wat balen katoen “I’m wukin’ my way back home...” zingen. Aan de stookovens wordt dan weer gewerkt op het ritme van The Macombrey Queen: “hear the boat a-whistlin’, comin’ roun’ the bend...” Beide liedjes werden vaak gezongen op de machtige Amerikaanse steamboats.

Mexico

Een deel van Lucky Lukes avonturen speelt zich ook in Mexico af, waar natuurlijk een geheel eigen muziekgenre bij hoort. Wanneer Luke bijvoorbeeld tijdens zijn achter-volging van Caesar Sigaret in cantina El Charro (letterlijk ‘de bedrieger’) belandt, zingen de mariachi’s er net “la triste historia de un ranchero enamora-dooo...”, genaamd Juan Charrasqueado. Maar niet alle mariachi’s zingen blijkbaar authentieke Spaanse ballades. In hetzelfde verhaal brengt een van hen een versie van de Vlaamse klassieker Daar Bij Die Molen, bekend van onder meer Jo Vally en Johnny & Mary, ten berde. Wanneer Caesar Sigaret de plaats van de mariachi inneemt om Luke te misleiden, heft hij veelzeggend het klassiek Napolitaanse “Santaaa Lu-uciaaa!” aan, dat wereldberoemd werd dankzij de Italiaanse tenor Enrico Caruso.

Morris & Goscinny, In het spoor van de Daltons, Dupuis, 1962

Wanneer Luke vermomd als Mexicaan naar Frontier City trekt om de saloon van Joss Jamon van walgelijke drank te voorzien, zingt hij wat een zinsnede uit El Camino zou kunnen zijn, een hit voor onder meer Linda Ronstadt en de Gypsy Kings: “de lejos vengo ay ay ay”. In het spoor van de Daltons ontmoet Luke vier onfortuinlijke mariachi’s, die bestolen zijn door de gebroeders. Het ene plaatje zongen de Mexicanen nog de eerste lijnen van de traditional Alteñitas (“Vamos a tebas, tierra sonada...”), enkele gewelddadige minuten later hebben de boeven hun plaats perfect ingenomen met “... donde me espera mi chapeteada la unica duena de mi amor”. Ook in Tortilla’s voor de Daltons wordt de grens overgestoken maar hier hebben de Daltons blijkbaar hun talenten verloren. Het nummer dat ze aangeleerd proberen te krijgen, is een variatie op het Spaanse gezegde “Que linda la manana cuando sale el sol, se agacha la gallina y se le ve el calzon” (Hoe mooi is de ochtend wanneer de zon rijst, de kip zich buigt en je je broek ziet). De iets professionelere mariachi’s op het feest van de gouverneurs scoren duidelijk beter met de Spaanse versie van een cowboyhit: “Soy un pobre charro solitario y lejos de mi hogar” (vrij vertaald: ik ben een arme, eenzame bandiet en ver weg van huis)...

recente klassiekers

Ook recentere, beroemde Amerikaanse liedjes passeren af en toe de reveu. Eén van de misdaden die de Daltons plegen nadat ze uitgebroken zijn, is het stelen van de paarden van de postkoets, waarop ze een vrolijk “Jingle bells jingle bells...” aanheffen. Dat wereldberoemde kerstlied, met op de achtergrond de ‘sleigh bells’ van Santa Claus, werd oorspronkelijk geschreven in 1857 om Thanksgiving te vieren.

Morris & Goscinny, De Daltons in de blizzard, Dupuis, 1963

En wanneer de Daltons in Canada op een boomstam in de river proberen te ontsnappen aan Lucky Luke en mountie Pendergast, heffen ze spontaan “Old man river, he must know sumpin’, he don’t say nothin’, he just keeps rollin’ along” aan (in het album De Daltons in de blizzard). Dit is een klein anachronisme, aangezien Ol’ Man River werd geschreven voor Show Boat, een musical uit 1927. Het lied contrasteert het lijden van de zwarte Amerikanen met de onverstoorbare stroming van de Mississippi.

Dalton City is een oord van verderf - en daar past uiteraard muziek bij. Dean Fenton, baas van Fentontown, houdt residentie in de Queen Of Hearts saloon, waar enkele danseressen hun kunstjes vertonen terwijl ze Red Silk Stockings And The Green Perfume zingen, een twintigste eeuwse country standard, bekend van onder meer Ray McKinley, Don Cornell en de Maddox Brothers. Een paar bladzijden verder dansen ze op de tonen van een van Guy Mitchells vrolijke hits uit 1951, Belle, Belle, My Liberty Belle: “beautiful Fifi, the gal from gay paree” - “and Wilhelmina, too”, zoals Mitchell zong.

De ballade van de Daltons wordt gezongen door Bill, een van de banjospelers die “in de saloons van het wilde westen de wapenfeiten bezingen van de helden uit die omgeving”. De Daltons trekken de woestijn van de dorst in en om aan iets anders te denken zingt Averall een liedje: “Wat zullen we drinken, zeven dagen lang, wat zullen we drinken…”, waarmee de Nederlandse groep Bots twee jaar eerder een hit had gescoord. Nadat ze gedronken hebben van de kuip water waaraan Gevederde Slang poeder van paddestoelen heeft bij gedaan, beginnen de Daltons te dromen, waarbij ze onder andere Singing In The Rain (gezongen door Gene Kelly in de gelijknamige film uit 1952) en Strangers In The Night (in 1966 een hit voor Frank Sinatra) ten berde brengen.

Nederlandstalige liedjes

Nog meer uit hun verband gerukt zijn Nederlandstalige liedjes, al dan niet gebrekkig vertaald, zoals er een paar in Avonturen in het westen passeren. In De lasso knalt! zingen de cowboys ’s ochtends bij het scheren “we zijn al vroeg uit de veren va-le-ra...”. Een van hen voelt aan het kampvuur de kunstenaar in zich wakker worden: “slaap, mijn prinsje, slaap zacht, de vogeltjes houden de wacht...” Lucky Luke vindt het maar niks: “Ik zal je eens laten horen hoe wij in het Westen zingen!”, waarna hij een eigen versie van Het Kerelslied brengt - die de kudde prompt op hol doet slaan, tot grote verbazing van Luke: “Ik wist niet dat ik zo slecht zong!”

“als de kerels tezamen zijn, doederedom dom dom dom dom!
welk liedje moet er dan gezongen zijn, doederedom dom dom dom dom
’t kerelslied, ’t kerelslied, doederedom dom dom dom dom!
’t kerelslied, ’t kerelslied, doederedom dom dom!!!”

Morris, Avonturen in het westen, Dupuis, 1952

In het laatste verhaal, Harde knoesten, zingt Luke tijdens het opvegen van de schuur die weldra de trainingsplaats van Simon zal worden “wie zal dat betalen, lieve zoete Gerritje, wie zal dat betalen, lieve zoete meid”. Dat is een strofe uit Lieve Lekkere Gerritje (1819), de voorloper van het kinderliedje Zoete Lieve Gerritje, dat ook bekend staat als Dat Gaat Naar Den Bosch Toe, een Nederlands volksliedje.

overige

In Lukes eerste verhaal, Arizona 1880, besluit de plaatselijke bard zijn helaas onbekend gebleven originele compositie “I love the prairie moon, I love the prairie...” wel heel erg toepasselijk met “stars” nadat hij van een balustrade naar beneden is gedonderd door het gevecht tussen Luke en Big Belly.

De bediende die door de telegrafist van Rattlensnake Valley erop uitgestuurd is om een bordje vergiftigd water te plaatsen bij alle bronnen die Joe ‘John Smith’ Kruitdamp op zijn weg door de woestijn tegenkomt, neuriet toepasselijk “chi va piano, va sano...” dat aangevuld met “e va lontano” een Italiaans spreekwoord vormt dat zoveel betekent als “langzaam maar zeker en langdurig”.

Nadat Luke Fenton in de gevangenis heeft gestopt, wordt Fentontown een spookstad - tot de Daltons er Dalton City stichten. Zij trekken Lulu Carabine aan (een cameo van Mae West) om te zorgen voor dansmeisjes en pianomuziek, die al gauw door de saloon klinkt: “She was from Kokomo Indiana and known as Iron Fists Diana and the boys from Frisco, Cal. all fell for the iron fisted gal”. Vooral tijdens vechtpartijen tussen de Daltons geven de meiden van katoen: “She was a gal from Oklahoma, she fell in love with Pistol Homer”. En zoals operaliefhebbers weten: it ain’t over ‘till the fat lady sings... “Cattle Kate came from Kentucky and she was ugly as a monkey, one day she met a boy named Lenox who was as dumb as an ox.”

Morris & Goscinny, Western Circus, Dargaud, 1970

Ook in Western Circus treden Lulu en haar meisjes aan, ter ere van de Zilch rodeo: “I met a gal in Amarillo, as tightly stacked as a cigarillo…” De Cheyennes zoeken naar premiejager Elliot Belt in de saloon van Cheyenne Pass. Lucky Luke vraagt iedereen om gewoon verder te doen - ook de meisjes van de French can can: “It’s a life so gay and jolly as I said to Moustache Molly” en even later met broeder Small Face tussen hen in “Come on you girls, come on you boys, come on and dance, drink and rejoice”. En in Daisy Town vertegenwoordigen Lulu en haar meisjes de genen die een bedreiging vormen voor de goede zeden, met hun lokroep voor alle bandieten, desperado’s en ander gespuis: “Come on to Daisy Daisy Daisy Town, come on to Daisy Town”.

In Abilene, Kansas zingt Laura Legs, die eruit ziet en klinkt als een van de meisjes van Lulu, in de plaatselijke saloon het opruiende “So if you want me Mike, it’s guns, bulls and cows” tot Lucky Luke haar het zwijgen oplegt. Wanneer de grootvorst en zijn adjudant even later binnen stappen, brengt ze het iets intiemere “O my beloved, you are the beautiful light that makes my nights shine so bright” ten gehore.

Overigens zijn deze teksten van Lulu en haar meisjes waarschijnlijk allemaal originals van Morris. Cattle Kate is het enige personage dat ook echt bestaan heeft: het was de bijnaam van Ellen Watson, die als een van de eerste vrouwelijke pioniers haar eigen vee hoedde. Haar man heette echter niet Lenox zoals in het liedje maar wel James ‘Jim’ Averell (!).

Het Ierse garnizoen van Fort Canyon, dat Apache Canyon bewaakt, houdt er de moed in door liederen uit het thuisland te zingen, die helaas allemaal niet veel verder gaan dan het niveau “ik hou van jou want je ogen zijn blauw”. Dat zingen gebeurt onderweg naar het fort (“Aan jou, dierbaar Ierland, een laatste groet, wij gaan nu ons eind’ tegemoet”), op strafexpeditie (“Oh mijn groene eiland, aan jou heb ik m’n hart verpand”), ’s avonds voor het slapen gaan (“Je haren zo rood, ik weet nog goed hoe het was, je ogen zo groot en zo groen als het gras, ik hou van Ierland, ik hou ook van jou, ik vroeg je hand, o blijf mij trouw, mijn Maureen O’Flander, ik moest van jou heen, ‘k wil jou en geen ander, nu ben ik alleen”), bij het vertrek van Lucky Luke (“Ierland is trots op de wakkere held wiens jonge leven wordt geveld”) en opnieuw ‘s avonds (“Ierland met je groene velden, van jou dromen deze helden”). Cruciaal element in de ontknoping is een slaapliedje, gezongen door kolonel O’Nollan: “Slaap gerust lieve kleine, slaap zacht, de Ierse maan houdt boven je wieg de wacht”.

Morris & Goscinny, Apache Canyon, Dargaud, 1971