Kuifje door Bob de Moor en Jacques Martin
|
|
“Op een dag in de nazomer van 1965, Hergé was met vakantie, bezocht een Zwitserse journalist de Hergé Studios om - zo dacht hij - wat meer te weten te komen over het nieuwe album van Kuifje! In feite was er absoluut niks in voorbereiding op dat moment. Het idee ontstond al snel om een grapje uit te halen en Bob de Moor en ik hebben bij ons thuis op een paar dagen tijd deze plaat verzonnen en gemaakt. Toen die Zwitserse journalist ons terug kwam opzoeken, hebben we hem deze pagina laten zien alsof het de eerste was van een gloednieuw verhaal. Hij heeft hem uitgebreid gefotografeerd en in december 1965 verscheen zijn artikel in het tijdschrift L’illustré in Lausanne, inclusief dat fameuze document.”
Jacques Martin in interview een door Christophe Fumeux en Stéphane Jacquet voor de website Alix l’intrépide
Echte Kuifje-fans kennen ze wel, deze ‘planche bidon’ die door Bob de Moor en Jacques Martin, twee medewerkers van de Studios Hergé, werd gemaakt in afwezigheid van hun werkgever. Niet alleen werd ze gepubliceerd in L’illustré als zijnde van de hand van Hergé, de journalist (Claude-Georges Mayer) raapte ook uit verschillende bronnen een ‘interview’ met de tekenaar van Kuifje samen.
Nadat Hergé het artikel had gelezen, bleef het een tijdlang stil, tot hij op een dag aan Martin vroeg om de plaat van hem over te kopen. Martin antwoordde hem dat hij hem mocht hebben op voorwaarde dat hij hem niet zou vernietigen. Daar moest Hergé over nadenken. Enkele weken later stelde Hergé Martin opnieuw voor de plaat over de te kopen. Martin herhaalde zijn voorstel en dat was dat.
Jacques Martin ging verder in hetzelfde interview als hierboven: “Ik heb eerst een scenariootje in elkaar geknutseld, de compositie van de plaat gemaakt en de personages er in geplaatst. Vervolgens heb ik de plaat doorgegeven aan Bob de Moor die de decors heeft getekend die ik geschetst had. En we hebben hem geïnkt, hij de decors en ik de personages.”
Het lijkt er echter op dat de tekenaar van Alex zich wat te veel eer toe-eigent. Kuifje-expert Philippe Goddin toonde in zijn boek Hergé et les Bigotudos (Casterman, 1990), over de vijftienjarige ontstaansgeschiedenis van Kuifje en de Picaro’s, namelijk een plaat, geschetst door Hergé, met exact dezelfde decoupage als die van de Moor en Martin. Het lijkt er op dat het hier gaat om een plaat die Hergé maakte als probeersel voor wat later Vlucht 714 zou worden - een avontuur dat inderdaad ook opent met een luchthavenscene.
Martin heeft zich altijd fel verzet tegen deze versie van de feiten: “Dat is volstrekt onjuist! Toen hij nog leefde, heeft Bob de Moor altijd geprotesteerd tegen dat soort uitspraken. We waren technisch perfect in staat wat dan ook te maken over Kuifje zonder te gaan rommelen in de papieren van Hergé. Dat is schandalig.”
Goddin zei nog in zijn boek dat hij dacht dat het niet zozeer om een grapje ging als wel om een gebaar van ergernis. De twee medewerkers wilden hun baas laten zien dat zij best hun mannetje konden staan wat betreft het tekenen van de avonturen van Kuifje - iets wat Martin min of meer bevestigt hierboven.
Toch valt de plaat tamelijk goed te onderscheiden van diegene die Hergé zelf tekende. De Moor en Martin hadden dan wel duidelijk het universum en de beeldende taal van Kuifje in hun vingers zitten maar om de figuren tot leven te wekken in de juiste ‘geest’ is blijkbaar toch de hand van de meester zelf nodig.
De oorspronkelijke plaat was in zwart-wit maar er bestaan ook ingekleurde versies, meestal de thuisvlijt van Kuifje-fans die de kleuren uit gelijkaardige plaatjes uit andere avonturen hebben gekopieerd. Zij hebben vaak ook nog de tekst van de geschetste pagina van Hergé, zoals hieronder aangegeven, gemonteerd in de plaat.
Vakje 1
INTERCOM: Mesdames et messieurs, le commandant est heureux de vous souhaiter la bienvenue à bord de la Caravelle de l’Aerosan à destination de Rio de Janeiro,…
STEWARDESS: Bonbons, messieurs?
HADDOCK: Euh… non!… Tout à l’heure, un whisky.
Vakje 2
INTERCOM: …où nous atterrirons après trois heures dix de vol…
VERDACHT SUJET 1: Qu’ils croient…
VERDACHT SUJET 2: Chut.
Vakje 3
MAN OP TERRAS 1: Voilà, l’avion gagne la piste…
Vakje 4
LUCHTHAVENTOREN: Vous êtes autorisé à vous aligner et à décoller…
Vakje 6
MAN OP TERRAS 2: O.K.! Vas-y!
Vakje 7
MAN OP TERRAS 1: Allô, allô… Ange bleu?... Allô, allô... Ange bleu?... Le cactus est en fleur... Je répète: le cactus est en fleur… Over.
Vakje 8
VERDACHT SUJET 1: Allô, Ange bleu… Compris!… Over.
Vakje 9
MAN OP TERRAS 1: Et voilà! Les dés sont jetés!
Vakje 10
STEWARDESS: Des journaux, messieurs?…
HADDOCK: Je voudrais un whisky, mademoiselle.
Vakje 11
STEWARDESS: Tout de suite monsieur…
HADDOCK: A l’eau, s’il vous plaît… Avec deux cubes de glace.
Vakje 13
HADDOCK: Eh bien, c’était intéressant, tout ce que nous avons vu. Mais je dois avouer qu’après toutes ces réceptions, tous ces discours, tous ces cocktails, toutes des cérémonies… je ne suis pas fâché de me détendre un peu…
KUIFJE: Je comprends ça!…
De plaat is nog lange tijd in het bezit geweest van Jacques Martin - op de foto poseert hij er mee bij hem thuis ten tijde van bovenvermeld interview. Op maandag 17 oktober 2011 werd ze dan toch verkocht tijdens een veiling in Brussel voor een bedrag van maar liefst 31 250 euro.
Het is interessant om de plaat van de Moor en Martin te vergelijken met plaatjes uit andere avonturen van Kuifje. Er blijken nogal wat scenes te vinden die zich afspelen in vliegtuigen of op luchthavens. Zo nemen Kuifje en Haddock het vliegtuig naar Syldavië, vanwaar hun Raket naar de maan gelanceerd zal worden. Aan boord krijgt de kapitein te maken met een stewardess die water in zijn whisky wil mengen.
In De zaak Zonnebloem zien we op twee opeenvolgende pagina’s het vliegtuig van Kuifje en Haddock opstijgen en vervolgens landen in Genève, waar ze hopen hun ontvoerde vriend terug te vinden. Een onbekende ziet hen vertrekken en waarschuwt een zekere mijnheer Szprinkoth.
Let ook eens op de gelijkenis tussen de verkeerstoren van de luchthaven van Genève en die op de plaat van de Moor en Martin. Bovendien worden onze vrienden ook hier nauwettend in de gaten gehouden door twee verdachten individuen in het luchthavengebouw.
Aangezien Hergé de decoupage voor de plaat had gemaakt met het oog op een nieuw avontuur van Kuifje, lijkt het logisch dat er enkele elementen van de plaat van de Moor en Martin in het verhaal over Vlucht 714 terecht kwamen.
Er is een opvallend verschil tussen de decoupage van Hergé en de uiteindelijke plaat in het vijfde vakje. Hergé tekende hier twee vakjes met een opstijgend vliegtuig langs de zijkant bekeken, terwijl de Moor en Martin opteren voor een gezichtshoek schuin rechts achter het vliegtuig dat net van de tarmac is los gekomen. In Vlucht 714 werd gekozen voor een tussenoplossing: de gezichtshoek van de assistenten en de momentopname van de meester. De opvolging van de verkeerstoren die toestemming geeft naar het tekstloze vliegtuig is dan weer dezelfde als in de ‘planche bidon’. Opnieuw meldt een verdacht sujet per radio dat het vliegtuig vertrokken is.
Het interview met Jacques Martin en het artikel uit L'illustré komen van de fansite Alix l‘intrepide.
Veel informatie over de ‘planche bidon’ is te vinden op Tintin est vivant!
